Πώς είναι και τι νιώθει ένας συνεξαρτημένος άνθρωπος; (Μέρος 2ο)
Όπως αντιλαμβάνεστε, η συνεξάρτηση είναι μια ιδιαίτερα πολύπλοκη κατάσταση. Επειδή οι ρίζες της πάνε τόσο βαθιά, είναι πολύ δύσκολο να βγεις από αυτήν. Άνθρωποι που μεγάλωσαν σε σοβαρά δυσλειτουργικές οικογένειες, ίσως νιώσουν την ανάγκη να κατηγορήσουν τους γονείς τους αλλά αυτό δεν είναι σωστό. Δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα, γιατί αν οι γονείς τους είναι και αυτοί συνεξαρτημένοι ή δυσλειτουργικοί, το πιθανότερο είναι ότι αυτοί μεγάλωσαν σε τέτοιο σπίτι. Άρα, δεν ήξεραν και αυτοί άλλο τρόπο. Προφανώς, πίστευαν ότι έκαναν το καλύτερο που μπορούσαν και ότι όλοι στην οικογένεια «τα βγάζανε πέρα» με την κατάσταση που επικρατούσε.
Επειδή ακριβώς η κατάσταση της συνεξάρτησης μεταφέρεται τόσο εύκολα από γενιά σε γενιά, είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι πρέπει σε κάποιο σημείο να σταματήσει. Μέχρι πολύ πρόσφατα, η συνεξάρτηση ήταν πολύ δύσκολο να θεραπευτεί γιατί δεν υπήρχαν πολλοί θεραπευτές με εξειδικευμένη εκπαίδευση και επειδή δεν υπήρχαν μονάδες απεξάρτηση ς και ομάδες αυτοβοήθειας. Όσο όμως αυτό αλλάζει, η συνεξάρτηση αρχίζει να αναγνωρίζεται σαν μια προοδευτική αρρώστια, πολύ συχνά συνδεδεμένη με εθισμούς κάθε είδους. Για το λόγο αυτό, η περισσότερη βοήθεια είτε πρόκειται για επαγγελματική είτε για αυτοβοήθεια, έχει προέλθει από τις έρευνες στο πεδίο των εθισμών.
Ένας άλλος ορισμός της συνεξάρτησης είναι ότι πρόκειται για έναν εθισμό σε ένα άλλο άτομο, είτε εθισμένο είτε όχι. Ο συνεξαρτημένος κάνει «χρήση» ανθρώπων με πολύ παρόμοιους τρόπους που το χημικά εξαρτημένο άτομο χρησιμοποιεί το αλκοόλ ή τις ουσίες. Η επιθυμία τους, τους κάνει να ασχολούνται με το να είναι χρήσιμοι στους άλλους, να θέλουν να έχουν τον έλεγχο, κι όπως οποιοσδήποτε εθισμένος να την «ακούσουνε» από αυτό. Παίρνουν ικανοποίηση από το να αισθάνονται χρήσιμοι, απαραίτητοι και αγαπητοί και βαθιά απογοήτευση όταν αισθάνονται ότι δεν τους εκτιμούν όσο πρέπει ή όταν αισθάνονται ότι τους εκμεταλλεύονται,. Βάζουν τον εαυτό τους συνεχώς στην υπηρεσία των άλλων και μετά αναρωτιούνται γιατί οι άνθρωποι είναι τόσο συχνά αγνώμονες, απορριπτικοί και κακοί.
Επειδή το σύνδρομο της συνεξάρτησης εκδηλώνεται τόσο συχνά γύρω από άτομα που έχουν πρόβλημα εθισμού, γι' αυτό πρωτοπαρατηρήθηκε στα κέντρα απεξάρτησης. Στο κάτω - κάτω, ποιος θα ήταν περισσότερο σε ανάγκη από κάποιον που έχει πιαστεί στα γρανάζια ενός ανεξέλεγκτου εθισμού; Για παράδειγμα, σε κάποια έρευνα που έγινε, υπολογίστηκε ότι ένα άτομο με διαταραχή φαγητού (είτε αυτή είναι βουλιμία ή ανορεξία) απασχολεί κατά μέσο όρο μέχρι και 20 συνεξαρτημένους γύρω του. Είναι λοιπόν, ξεκάθαρο ότι τα άτομα που υποφέρουν από έναν εμφανή εθισμό τείνουν να προσελκύουν συνεξαρτημένους ... δηλαδή, άτομα που θα πλέξουν τη ζωή τους γύρω από αυτούς.
Πολύ συχνά ένας αλκοολικός θα συνοδεύεται από μια συνεξαρτημένη σύζυγο, κάποια που θα είναι πάντα εκεί για να τον σώσει, να τρέξει από πίσω του, να του κρύψει το ποτό, να συγχωρήσει τη συμπεριφορά του. Η συνεξάρτηση μπορεί επίσης να παρατηρηθεί γύρω από τους εθισμένους στα ναρκωτικά, εφήβους που συνήθως έχουν γονείς που θα κάνουν ό,τι μπορούν για να βοηθήσουν τα βασανισμένα παιδιά τους. Οι γονείς αυτοί θα προστατεύσουν τα παιδιά τους, θα πληρώσουν τα χρέη τους, θα αναλάβουν τις νομικές επιπτώσεις, θα παρέχουν τροφή, ρούχα και στέγη και θα τα βάλουν να υποσχεθούν ότι δε θα ξανακάνουν χρήση ... αλλά οι έφηβοι, πάντα συνεχίζουν και βοηθιούνται να συνεχίζουν γιατί οι γονείς τους, τους σώζουν από τις δυσκολίες. Συνήθως, η κατάσταση γίνεται όλο και χειρότερη, και πιθανά καταλήγουν σε κλινικές ή στη φυλακή. Και οι απελπισμένοι γονείς αναρωτιούνται: «Μα τι έκανα λάθος; Δεν τους προσφέραμε ότι ήταν δυνατόν;».
Αυτό που συνήθως οι γονείς αυτοί δε συνειδητοποιούν είναι ότι επιδεικνύουν συνεξαρτητική συμπεριφορά. Στην καρδιά των προβλημάτων των συνεξαρτημένων είναι το βαθιά τρυπωμένο συναίσθημα ότι οι άλλοι άνθρωποι είναι κομμάτια του εαυτού τους. Λένε: «Πρέπει να βοηθήσω το παιδί μου, να το σώσω από τους κινδύνους ακόμη κι όταν έχει μεγαλώσει, γιατί είναι δικό μου και το αίμα νερό δε γίνεται».
Αν είσαι συνεξαρτημένος, δεν μπορείς να αποκοπείς από το άτομο με το οποίο είσαι συνεξαρτημένος και μπροστά στο φόβο σου μην το χάσεις ή ότι θα συμβεί κάτι κακό, μπερδεύεις αυτή την αδυναμία αποκοπής με την αγάπη. Έτσι «πρέπει» να βοηθήσεις το σύζυγό σου ή τη σύζυγό σου γιατί και αυτοί οι άνθρωποι είναι κομμάτι σου. Άλλωστε δεν ορκιστήκατε ότι θα έρθετε εις «σάρκα μια» όταν παντρευτήκατε; Πώς θα διαχωρίσω τον εαυτό μου από τους ανθρώπους που τόσο αγαπώ, ακόμα και όταν αυτοί συμπεριφέρονται φριχτά και με απογοητεύουν; Γιατί όταν κάποιος κοντινός μου με απογοητεύει, είναι σαν εγώ να απογοητεύω τον εαυτό μου;
Οι συνεξαρτημένοι πιστεύουν ειλικρινά όλες αυτές τις υποχρεώσεις, όλες αυτές τις δικαιολογίες. Αλλά ενθαρρύνονται σε αυτό και από την ίδια την κοινωνία. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μεγαλώσει μαθαίνοντας να παίρνουμε υπόψη μας περισσότερο τις ανάγκες των άλλων, να μην είμαστε εγωιστές και να βοηθάμε τους άλλους. Αν δεν το κάνουμε, κινδυνεύουμε να μας επικρίνουν και να μας αποδοκιμάσουν οι γύρω μας.
Όμως η αλήθεια είναι ότι υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ της συνεξάρτησης και της πραγματικής αγάπης, φροντίδας και προσπάθειας για το καλό των μελών της οικογένειας. Κατά βάθος, ένα συνεξαρτημένο άτομο δεν μπορεί να δει τι θα ήταν το καλό των άλλων, γιατί αυτός ή αυτή έχει γίνει ανίκανος να πάρει απόσταση και να αντιληφθεί ξεκάθαρα ποιες ίσως είναι οι ανάγκες των άλλων. Στην πραγματικότητα, προβάλλουν τις δικές τους ανάγκες στους άλλους ... ή θα μπορούσαμε να πού με προσκολλώνται στους άλλους για να αποκτήσουν τη δική τους αίσθηση ταυτότητας και ύπαρξης..