Πώς είναι και τι νιώθει ένας συνεξαρτημένος άνθρωπος; (Μέρος 1ο)
Οι συνεξαρτητικοί είναι κατεξοχήν άτομα που δεν μπορούν να ζήσουν τη ζωή τους. Ζουν υποταγμένοι, χωρίς πραγματική αίσθηση της ταυτότητάς τους και χωρίς να γνωρίζουν ποιοι πραγματικά είναι. Είναι σαν χαμαιλέοντες που παίρνουν το χρώμα τους από το περιβάλλον τους. Πάνω από όλα θέλουν απελπισμένα να τους αγαπήσουν, να τους θέλουν και να τους εκτιμούν.
Συνεξαρτητικός μπορεί να είναι οποιοσδήποτε από εμάς ... μπορεί να είσαι εσύ ή η μητέρα σου, ο πατέρας σου, ο δάσκαλός σου ή ο γιατρός. Στην πραγματικότητα, όλοι μας έχουμε μια μικρή δόση συνεξάρτησης. Όλοι μας έχουμε θελήσει να μας αγαπήσουν ή να μας χρειάζονται με τον ίδιο τρόπο που έχουμε νιώσει και οργή, λαγνεία, πλεονεξία και ζήλια.
Η συνεξάρτηση δεν πρόκειται ποτέ να γίνει ένα θετικό χαρακτηριστικό και πάντα θα πληγώνει όσους αγγίζει. Εκατομμύρια άνθρωποι επιτρέπουν στη συνεξάρτηση να κυβερνήσει τη ζωή τους, προσπαθώντας να ελέγξουν και να χειριστούν τους άλλους να τους τσαλαπατάνε. Είναι οι γονείς που δεν αφήνουν τα παιδιά τους να μεγαλώσουν, η σύζυγος που δεν αφήνει τον άνδρα της από τα μάτια της μη τύχει και βρει φιλενάδα, ο πιστός εργαζόμενος που επιτρέπει να τον εκμεταλλευτούν.
Οι συνεξαρτητικοί είναι άτομα που θέλουν να ευχαριστούν τους άλλους, βάζοντάς τους πρώτους εις βάρος του εαυτού τους. Ίσως στην αρχή η εντύπωση που δίνουν είναι ότι είναι άνθρωποι που φροντίζουν τους άλλους, με πολλή αγάπη κα αυτοθυσία ... όμως τελικά κάτω από αυτήν την αγιοσύνη κρύβεται ο έλεγχος των άλλων.
Οι συνεξαρτητικοί είναι οι καλύτεροι στο να παρέχουν φροντίδα. Είναι αυτοί που πάντα τα καταφέρνουν, οι μονίμως αισιόδοξοι που είναι πάντα σίγουροι ότι θα έρθουν καλύτερες μέρες. Είναι αυτοί που θα σου πουν ότι τα πράγματα δεν «είναι και τόσο άσχημα», ότι θα «καλυτερεύσουν» ακόμη κι όταν είναι ξεκάθαρο ότι τα πάντα διαλύονται μπρος στα μάτια τους.
Μερικοί συνεξαρτητικοί είναι πολύ καλοί άνθρωποι. Άλλοι πάλι μπορούν να είναι φριχτοί. Μπορούν να σε αφήσουν να περιμένεις για αιώνες, να είναι εντελώς αναξιόπιστοι, να δίνουν υποσχέσεις που δεν τις κρατούν ποτέ, να αγριεύουν, να είναι σαδιστές ή σεξομανείς. Επίσης, κάθε αλκοολικός και ναρκομανής είναι συνεξαρτημένος.
Οι συνεξαρτητικοί προέρχονται από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Η κατάσταση αυτή μπορεί να ευδοκιμήσει και στις πολυκατοικίες των πυκνοκατοικημένων περιοχών αλλά και στις βίλλες των προαστίων. Επηρεάζει και τα δύο φύλα και δεν έχει να κάνει με μόρφωση, εξυπνάδα ή κοινωνική τάξη.
Ακριβώς, επειδή, οι συνεξαρτημένοι δεν έχουν ισχυρή αίσθηση της ταυτότητάς τους, ταυτίζονται υπερβολικά με τους διάφορους ρόλους τους και τις σχέσεις τους. Ας πάρουμε για παράδειγμα, μια γυναίκα που είναι και μητέρα. Αν είναι συνεξαρτημένη με το παιδί της, αντί απλά να είναι μια γυναίκα που συμβαίνει να είναι και μητέρα, αυτή θα βλέπει τον εαυτό της καταρχήν και αποκλειστικά σαν μητέρα, μην αναγνωρίζοντας ότι παρ' όλη τη σημαντικότητά του δεν είναι παρά ένας ρόλος.
Οι συνεξαρτητικοί επειδή είναι παρορμητικοί σε όλα όσα κάνουν, πέφτουν με τα μούτρα σε σχέσεις οι οποίες αναπόφευκτα έχουν κακό τέλος. Μπορεί να είναι παρορμητικοί (καταναγκαστικά), εργασιομανείς ή «πότες» ή άνθρωποι που τα καταφέρνουν σε όλα. Κάποιοι από αυτούς δε θα καταφέρουν ποτέ να ταιριάξουν πουθενά. Νιώθουν τόσο άδειοι μέσα τους, που συνεχώς προσπαθούν να γεμίσουν το κενό τους με ατελείωτους κύκλους υπερδραστηριότητας.
Αν είσαι σοβαρά συνεξαρτημένος, σταδιακά θα αρρωστήσεις και η μόνιμη κατάθλιψη θα είναι συνήθως το σύμπτωμα της κατάστασής σου. Οι άνθρωποι αυτοί αρρωσταίνουν γιατί όσο σκληρά και αν προσπαθούν, όσο και αν θυσιάζονται, όσο κι αν πετυχαίνουν στα πάντα, ποτέ δε νιώθουν ικανοποιημένοι και δεν ξέρουν πότε να σταματήσουν. Φαίνεται ότι όσο περισσότερο προσπαθούν να γεμίσουν το κενό μέσα τους, τόσο αυτό μεγαλώνει. Αυτό χειροτερεύει γιατί οι συνεξαρτητικοί είναι γεμάτοι οργή, θυμό, εχθρότητα και μνησικακία απέναντι στους ανθρώπους, γιατί αυτοί δεν τους εκτιμούν όσο πρέπει γι' αυτά που κάνουν. Νιώθουν ότι τους έχουν χρησιμοποιήσει και υποφέρουν από άγχος. Κι όλοι μας ξέρουμε ότι το άγχος ευθύνεται για πολλές σωματικές, ψυχικές και συναισθηματικές ασθένειες.
Οι συνεξαρτημένοι δεν αγαπούν πολύ τον εαυτό τους και δεν έχουν ιδέα πώς να αρχίσουν να τον αγαπούν ή πώς να προσπαθήσουν να αποκτήσουν μια καλύτερη αίσθηση αυτοεκτίμησης. Όπως όλοι οι καταναγκασμοί, η συνεξάρτηση είναι μια κατάσταση προοδευτική. Θα γίνει σιγά - σιγά χειρότερη εκτός εάν αναγνωριστεί. Δεν πρόκειται να αποκαλυφθεί από μόνη της, κι επειδή είναι τόσο εξουθενωτική και με τόσες αρνητικές επιπτώσεις, αυτό που χρειάζεται είναι να αντικατασταθεί από υγιείς τρόπους συσχετισμού με τους άλλους.
Παρόλο που ίσως υπάρχουν κληρονομικοί παράγοντες, οι κοινωνικοί παράγοντες δείχνουν ότι η συνεξάρτηση περνάει από γονείς στα παιδιά μέσω των καθημερινών αλληλεπιδράσεων. Κανείς δεν είναι πραγματικά γεννημένος συνεξαρτημένος. Η συνεξάρτηση είναι μια συμπεριφορά που μαθαίνεται και οι πηγές της είναι συνήθως στις καταστροφικές και δυσλειτουργικές οικογενειακές σχέσεις. Αυτές είναι οι οικογένειες στις οποίες υπάρχουν πολλά μυστικά και υποκρισία κι όπου τίποτα δεν είναι αυτό που δείχνει. Ίσως, υπάρχουν καυγάδες που κλιμακώνονται σε βία. Ίσως, ακόμη χειρότερα, υπάρχει σεξουαλική κακοποίηση. Ίσως, πάλι, υπάρχει κάποιος ναρκομανής στην οικογένεια.
Πολλές οικογένειες κρύβουν σκελετούς στις ντουλάπες τους, αλλά στις οικογένειες που αναπαράγουν συνεξάρτηση, οι σκελετοί δεν επιτρέπεται να φανερωθούν. Δεν ζητιέται βοήθεια επειδή τα παιδιά από τέτοιες οικογένειες αισθάνονται ότι πρέπει να υποκρίνονται ότι όλα είναι καλά, είναι συνεχώς σε εγρήγορση, δε μαθαίνουν πώς να χαλαρώνουν και να είναι ο εαυτός τους ή ακόμα δεν έχουν την ευκαιρία να μάθουν ποια είναι η πραγματική τους ταυτότητα.
Για το λόγο αυτό, όταν ο άνθρωποι ενηλικιωθούν ταυτίζονται υπερβολικά με άλλους ανθρώπους ή με συγκεκριμένους ρόλους, δουλειές και επαγγέλματα - τέτοια που τους επιτρέπουν να χάνουν τον εαυτό τους και να συγχωνεύονται ... δηλαδή επαγγέλματα που έλκουν ιδιαίτερα τους συνεξαρτητικούς. Ένα κλασικό παράδειγμα επαγγέλματος είναι η ηθοποιία όπου ο συνεξαρτητικός θα κρυφτεί πίσω από τα λόγια του ρόλου.
Το ίδιο ισχύει και για άλλα επαγγέλματα, όπως ιατρικά, κοινωνικοί λειτουργοί, εκκλησιαστικά. Βασικά, οι συνεξαρτητικοί επικεντρώνονται στα προβλήματα των άλλων, αποφεύγοντας έτσι να κοιτάξουν τα δικά τους. Προσπαθούν να αλλάξουν τους άλλους αλλά δεν προσπαθούν να αλλάξουν τον εαυτό τους. Οι συνεξαρτητικοί είναι άνθρωποι που λένε ή σκέπτονται: «Θα είμαι καλά μόνο αν όλοι οι άλλοι αλλάξουν».
Αυτό βεβαίως, δε σημαίνει ότι οι ηθοποιοί ή όλοι οι γιατροί, κοινωνικοί λειτουργοί κλπ είναι συνεξαρτημένοι. Απλά, τέτοια επαγγέλματα τείνουν να προσελκύουν ανθρώπους που έχουν αυτή την τάση, γιατί πάνω από όλα οι συνεξαρτητικοί χρειάζονται κάποιον ή κάτι να επικεντρωθούν και να κρυφτούν πίσω του. Ο λόγος είναι ότι τρέμουν μήπως σε άλλη περίπτωση ο αληθινός εαυτός τους αποκαλυφθεί και ντρέπονται απελπιστικά για την αληθινή τους προσωπικότητα..